Hasene ve Hasenat

“Hasene”; güven, sıhhat, mal, servet, zenginlik, bolluk, fetih, zafer, ganimet, makam... gibi insanın hoşuna giden her türlü maddî ve manevî iyiliklere ve nimetlere denir. Seyyie’nin zıddıdır. Çoğulu “hasenat”tır.

İman, namaz, oruç, hac, zekât, sadaka, hayır, insanlara yardım, iyilik, güzel söz; yenilen, giyilen, içilen, kullanılan, insana faydası olan her türlü nimetler, güzellikler ve imkânlar, cennet ve nimetleri, Allah’ın rahmeti, mağfireti, lütfu, sevgisi ve rızası “hasene” kavramına dahildir.

“Hasene”; Arapça’da, iyiliğin ve güzelliğin her türünü anlatmak için kullanılan bir kelimedir. Karşıtı, suç, kötülük, günah demek olan "Seyyie"dir. Türkçe’ye de hemen hemen aynı anlamları taşıyarak girmiş olan bu kelime konuşma dilinde daha çok, hayır-hasenat biçiminde, bir deyim gibi kullanıla gelmekte ve özellikle kalıcı ve sürekli hayır işlerini ifade etmektedir.

"Hasene" kelimesi Kur'ân-ı Kerim’de yirmi sekiz yerde bu tekil haliyle, üç yerde de "hasenat" olarak çoğul şekliyle geçer. Söz konusu ayetlere baktığımızda hepsinde ortak nokta olarak "hasene"nin yüce Allah'tan gelen bir üstünlük oluşunun özellikle vurgulandığını görürüz.

Nitekim kulların amellerinin övüleni ve buyrulanı "salih amel" olarak anılıp, bu fiil kula izafe edildiği hâlde; "hasene" için kesin bir biçimde "sana ne iyilik (hasene) gelirse, Allah'tandır" buyrulduktan sonra, "ne kötülük dokunursa, o da kendindendir" ifadesiyle, "hasene" yüce Allah'a hasredilir.

Ayeti kerimede, “Sana gelen her iyilik (Hasene) Allah’tan, sana gelen her kötülük ise kendindendir. Seni insanlara elçi olarak gönderdik. Şahit olarak Allah yeter.”(Nisa 79)

Aynı suredeki bir önceki ayet de "Onlara bir (hasene) iyilik gelirse, “bu Allah'tandır derler; bir kötülüğe uğrarlarsa "bu da senin tarafındandır" derler. De ki, hepsi Allah'tandır" (Nisa 78) buyrularak, bu durumun ön açıklaması da yapılmıştır.

Kul planında "hasene", yapılan iyi işlerin/salih amellerin doğurduğu bir sonuç olarak belirir. "İnsanlar ve salih amelde bulunanlar, onlar sakınırlar, inanırlar, yararlı işler işlerler, sonra (haramdan) sakınıp inanırlar ve sonra (isyandan) sakınıp iyi davranırlarsa, daha önce tatmış olduklarından dolayı bir sorumluluk yoktur; Allah iyi davrananları sever" (Mâide 93) mealindeki ayet, "hasene"ye ulaşmanın birçok özellik gerektirdiğini belirttiği gibi, "salih amel" ile "ahsen-i amel" arasındaki farkı ve birinin diğerine götüren bir davranış biçimi olduğunu açık bir biçimde ortaya koyar.

"Ancak tevbe eden, inanıp (amel-i saliha) yararlı iş işleyenlere, Allah merhamet eder" (Furkan 70) ayet-i kerimesindeyse, bu durum çok açık görülür. "Hasene" kulun gerçekleştirdiği değil, ulaştırıldığı bir olgudur.

Hasene; "Rabbimiz, bize dünyada iyilik (hasene), ahrette de hasene(iyilik) ver, bizi ateşin azabından koru" (Bakara 201) ayetinde olduğu gibi istenen bir nimet ve akıbet olmakla birlikte; zaman zaman:

"Biz onların yeryüzünde salihler ve aşağılıklar olarak bölük bölük ayırdık; (gerçeğe) dönerler diye onları iyilikler (hasenat) ve kötülükler (seyyiat) ile sınadık" (A'râf 168) ayetinde belirtildiği gibi, sınama öğesi olarak da gündeme gelebilir.

"Ey inananlar, andolsun ki, sizin için, Allah'a âhiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah'ı çok anan kimseler için, Rasûlullah en güzel örnektir" (Ahzâb 21) ayetinde hasene'nin "en güzel" anlamına tanık oluruz.

"Hasenat ": İyilikler.

Ayeti kerimede; "hasenat"ın kötülükleri gidereceği, yok edeceği anlatılmıştır.

"Gündüzün iki tarafında ve gecenin de yakın saatlerinde namaz kıl Çünkü hasenat kötülükleri giderir"(Hûd 114) Ayette geçen hasenattan maksat beş vakit kılınan namazdır.

"Hasenât"; Suphanallah ve'lhamdülillah ve lâ ilahe illallahu vallahu ekber" kelimelerini tesbih etmektir diye de tefsir edilmiştir (Kurtubî).

***

ETİKETLER: Mehmet Şahan HASENE VE HASENAT

NELER SÖYLENDİ?

Website Yorumları

Mehmet Şahan

DİĞER YAZILARI Ahsen-i Amel Amel-i Salih Dil Nedir Sizce Ebu Hanife’nin Vasiyeti Farkında Olmak İnsan Olabilmek İnsan Olmak Din Nedir Şiir Hakkında Bana Ne Diyebilir miyiz Sana Ne Diyebilir miyiz? Edebiyat mı Edebi At mı Kurbanın Mahiyeti ve Bilinmesi Gerekenler Kurbanın Fazileti ve Önemi Niyet Okumak İnsan Fazlalık mı? Bir Şiir, Bir Eleştiri, Bir Yorum (Cevap) Sözümüzde Olması Gereken Üç Şey - Zarafet Sözümüzde Olması Gereken Üç Şey - Letafet İnsanda Olması Gereken Üç Şey /Doğruluk Cami ve Çocuklarımız Özümüzde Olması Gereken Üç Şey: Milli Kimlik /Milliyet Ramazan Ayı Üzerine Olmazsa Olmazımız Olan Üç Şey / Din Dil İman Hayâ Özümüzde Olması Gereken Üç Şey / Edep Sadakat Vefa Güven Sahip Olmamız Gereken Üç Şey: Vicdan Sahip Olmamız Geren Üç Şey: Merhamet Sahip Olmamız Gereken Üç Şey / Şefkat Arınmamız Gereken Üç Şey / 3 - Kibir Arınmamız Gereken Üç Şey / 2 Gurur - Kibir Arınmamız Gereken Üç Şey / Benlik - Ego - Nefs Ciddiyet Zikir Zan... Önyargı Kıskançlık Zamanı Boş Bırakma Kalbi Boş Bırakma Aklı Boş Bırakma Çerçi Nasıl Olmalıyım Nasıl Olmalıyız? Kılıf Hazırlamak ve Bahane Bulmak Hizmetçi miyim? Mü'minin Bayramı Nasıl Okumalıyız? / Bedenen Okumak Kalben Okumak Nasıl Okumalıyız? Anmak mı Kutlamak mı? El - Hayâ Vel - İman / Hayâ İmandandır Gıybet / Dedikodu Aziz Valentine / 14 Şubat Sevgililer Günü Tarihçesi Ön yargı Hoşgörü Sevgi Şükür Asla Bırakmamanız Gereken Üç Şey Kürt İsyanları Kur'an-ı Kerim'de İlk Emir Bilmek İstiyorum İçimdeki Ben 'Her Söze Mühür Olmak İster' Bir Gün mü Her Gün mü? İçimdeki Şeytan Yargılama Suçlama Tehdit Etmek Kusur Bulma Şikâyet Etmek Tahrik Etmek Eğitim sürecinde yapılan yanlışlar: Yalan Söylemek Uzak Durman Gereken Üç Şey: Yalan, Aşırı Hırs, Kıskançlık /2 Uzak Durman Gereken Üç Şey: Yalan, Aşırı Hırs, Kıskançlık Utandırmak Şu Üç Şey Kazanmanın Anahtarı /4 Şu Üç Şey Her İki Dünyayı da Kazanmanın Anahtarıdır /3 Şu Üç Şey Her İki Dünyayı da Kazanmanın Anahtarları /2 Şu Üç Şey Her İki Dünyayı da Kazanmanın Anahtarı /1 Adanmak ve Teslimiyet Görevden İmtina Etmek / İsteksiz Olmak, Kaçınmak