Psikolojik sorunlar yaşayan çocuklarımıza nasıl destek olabiliriz?

Çocuklarımız en değerli varlıklarımızdır. Onlara her konuda yardım

edip,geliştiklerini, mutlu olduklarını görmek bizleri huzurlandırır, üzüldüklerini çaresiz kaldıklarını görmek ise tam tersine bizleri kaygılandırıp kahreder. 

Elbette bir anne ve baba, elinden gelenin en iyisini yapıp,yapabileceği herşeyi
yapmaya kodlanmıştır ilk olarak. 
Bazan elimizden bir şey gelmez. Bazan ne yapılacağını bilmediğimizden, bazansa yapılacak şeylerin uzun bir zamana yayılması zorunluluğundan dolayıdır bu... 

Ama unutmayın, bilgi sahibi olan kişi, kendi yardım edemese bile, nasıl nereden kimden yardım alabileceğini öğrenen, sorunların, onlar daha ortaya çıkmadan bile çözülmeye başlamasına neden olan kişidir. Sorunlarla başa çıkabilmek büyük oranda, onları engelleyebilecek ortamı yaratmak, onlarla başa çıkabilme yetisi kazanmaya çalışmakla başlar. 

Öyleyse gelin, birkaç kelime ile, çocuklarımızın psikolojik sorunları karşısında, ana baba olarak ne yapmamız gerektiğinden bahsedeyim. 

Sevgi göstermekten, sevdiğinizi belli etmekten, bunu içten ve kendi kelimelerinizle ifade etmekten sakın kaçınmayın. Bir aileyi kuran, yaşatan ve zorluklar ve zaman karşısında ayakta kalmasını sağlayan en önemli şey, sevgi ve bunun oluşturduğu bağdır. Bu bağ öylesine önemlidir ki bizlerin davranışlarımızı, ileride seçeceğimiz eşimizi, psikolojik problemlere meyilli olup olmadığımızı ve hatta vücudumuzun savunma mekanizması ve bağışıklık seviyemizi bile etkiler.

Bu konu hakkında uzun uzun yazarım başka bir zaman. 
Duygularından haberdar, onları yaşayabilen, onlarla barışık, onları kabullenen bir çocuğunuz olması için, sizin de kendi duygularınızdan haberdar olmanız çok önemlidir. 

Duygularını, yani kendini bilmek ve kabullenmek, öz güven sahibi ayakları yere basan çocuklar ve böylece psikolojik kırılmalara daha dirençli bireyler oluşmasına neden olur. 

Şurada daha önce bu konu ile ilgili yazdığım duygularımız mutluluk ve sağlığın kaynağıdır adlı yazıyı da okuyabilirsiniz 

Fiziksel aktiviteler, yani evin dışında ve içinde oynanan oyunlar ve sonrasında, ileriki yaşlarda yapılan spor, hobiler gibi daha bilinçli aktiviteler, çocukların sosyal fiziksel psikolojik ve duygusal gelişimi için çok önemlidir. 

Aile bağları güçlenir, arkadaşlıklar kurulur, hayaller yaratılır, bağışıklık kazanılır, mutlu olunur, daha neler olur neler... 

Sağlıklı beslenmek elbette sağlıklı bir vücut ve elbette sağlıklı bir ruh sağlığı için çok önemlidir. Fazla abartmadan doğal ve yaşa uygun yiyecek ve içecekler, abartıdan kaçınılmış tatlar çocukları geliştirir. Yine başka yazılarımda bu konuyla ilgili bilgiler vermiştim. 

Bağırsaklarımız gerçekten de ikinci beyin mi?  Şekerin kanserli hücreleri besleyip insan ömrünü kısalttığını biliyor musunuz? adlı yazılarımı okuyun 
Çocuğunuzla gurur duyun, duymuyorsanız bile onunla gurur duymayı öğrenin. En önemlisi ise ona bunu hissettirin. Sadece sözle hissettirmek yetmez elbette, hatta bazan sıkıcı, yapmacık durabilir.

Davranışlarınızla, başka ortamlarda, elbette abartmadan, başkalarıyla karşılaştırmadan da yapın bunu. Yine önemli bir şey ise çocuğunuzun başarısızlıkları yetersizlikleri ve yapamadıklarıyla gurur duymanız onu daha iyi olmaya, daha iyi yapmaya değil de, kendi olmaya ve kendisi ile barışık olmaya teşvik etmenizdir. 

Sabırlı olup sabretmeyi öğretin. Haa, gereksiz yere, insanı nihayetinde atıl hale getiren, engelleyen, kötürüm bırakan sabırdan bahsetmiyorum. Kolay vazgeçmemeyi öğreten, kişiyi dayanıklı ve dirençli hale getiren, zorluklar karşısında anlayış gösterip gerçekçi kabulleniş sağlayan, yılgınlıktan ziyade, olacak ve gelecek olanı telaş göstermeden bekleyip, yapabiliyorsa, değiştirebilenin sabrından bahsediyorum. 

Çatlak su testisi ve yaşlı kadın adlı öykü uyarlamama bir göz atın isterseniz.  
Çocuğunuzu can kulağıyla dinlemek, ona gerektiği kadar geri bildirimde bulunmak, hayallerini öykülerini kesmemek, anlattığı şeylerin, daha da önemlisi, onun bir şeyler anlatmasının zevkine varmak, onun kelime dağarcığı yüksek, kendini ve başkalarını savunabilir, kendini doğru ifade edebilir biri olmasına neden olur. Ben bu türden dinlemeye aktif ve katılımcı dinleme diyorum. 

Bildiğiniz gibi, psikolojik sorunlar kendini ifade edememe, duygularını anlatamama ve söylenenleri doğru ve gerçekçi anlamamakla da alakalıdır. Çocuğunuzun konuşması, onun ileride doğru ve yapıcı iletişim kurabilir bir birey olmasının ilk adımıdır. 
Yapıcı tartışma yapmayı öğretmek onu zırhlara kuşayıp eline de herşeyi gerçekleştirebilecek sihirli bir değnek vermek gibidir. 

Korkmadan, istediklerini, düşündüklerini doğru ifade edebilen çocuklar daha kolay yardım alıp daha kolay sorun çözebilirler. Sizinle tartışmasına, sizden farklı düşünmesine, kendi fikir ve iradesini oluşturmasına tahammül edip onu bunun için teşvik edin. 

Elbette ona kendi başına problem çözme yeteneği kazandırmak, çocuğun daha dirençli, daha sağlıklı, daha hızlı olmasını sağlar. Poblem çözme yetisi ise planlama, araştırma, deneme ve yanılma ile yani alıştırmalar yapma, yanlışlarından ve doğrularından çıkarımlar yaparak, sorunlar karşısında, sağlıklı kararlar verip onları uygulamakla, gerektiğinde de yardım almakla olur. 

Yaşına uygun destek ve isteklendirici, teşvik edici sorumluluklar yükleyin. Sorunu, eğer uygunsa, onun için çözmeyin. Onun doğru veya yanlış ama kendisinin olan çözümüne, onun yanında olan, ona destek olan olarak katılın. 

Çocukların sağlıklı bir çevrede büyümesi, bulunduğu yerde kendini güvencede ve mutlu hissetmesi tabii ki onların daha az kırılgan, daha yapıcı ve yıkımlardan kolaylıkla sıyrılabilen bir kişilik geliştirmelerine neden olur. 

Gelişim olanakları sağlayan, yaratıcılığı teşvik eden, destek olan insanların olduğu ortamlarda büyüyen veya tam tersi, korku ve acı içerisinde büyüyen, en temel gereksinimlerinin bile karşılanamadığı örneğin savaş veya mültecilik koşullarında yaşayan, aile bağında problemler olan çocuklar elbette farklı kişilik özellikleri gösterecek, farklı kırılganlıklara sahip olacaklardır. 

Çocuğunuzun davranışlarındaki değişimlere dikkat edebilme yetisi, bir ana baba için olmazsa olmaz bir özelliktir. Onun uykusundaki değişimler, oyunlarındaki farklılıklar, arkadaşları ve sizinle iletişimindeki değişim gibi birçok şey onun ne kadar stresli, üzgün, sevinçli vs olduğunu, yani onun duyguları ve ruh sağlığı konusunda değişimler hakkında büyük ipuçları verir. 

Olumsuz değişimleri, elbette çocuğun yaşına uygun olarak, onunla konuşmak, bir sorun varsa yardımcı olmaya çalışmak, onu rahatlatır, stresten kurtarır. Bu değişimler büyüyüp gelişmenin doğal akışından olsa da bazan da sorunlar ve özellikle ruhsal problemler nedeni ile olabilir. Kendini ifade edemeyen ailelerde ve çocuklarda bu değişimlar hakkında konuşmak aile içi çatışma ve kavgalara neden olabilir. Merak etmeyin, konuşmaktan, doğru şekilde konuşmaktan hiç zarar gelmez. Önemli olan çocuğa, ona değer verdiğinizi gösterip onun yanında durmanızdır. 

Bakın, daha herhangi bir psikolojik / psikiyatrik tanıdan, bu türden vakalardan söz etmedim bile. Hala, büyüme gelişme aşamasında, daha problemler ortaya çıkmadan yapılabilecek şeylerden bahsediyorum. Çocuğa aşılanan öz güven, kendini ifade edebilme, sorunlarıyla başa çıkabilme gibi şeylerin öneminden, mutlu güvende ve sağlam ilişkilere dayalı bir yetişme ortamının neleri engelleyeceğin
den, neleri verebi
leceğinden bah
sediyorum. Carl
Rogers´in verdiği örnekteki gibi, pencere kenarın
da yeterince gü neş su ve gübresi olan saksıdaki çiçek, daha erken daha gürbüz daha renkli açar. 

Çocuklarımızı koşulsuz sevgiyle büyütmek, onları daha korunaklı ve barışık kılar, güçlendirir, yetirir...
Sevgi ve saygıyla kalın. 

***

Bu yazı ilk defa panikataksite.wordpress.com adresinde yayınlanmıştır.