ÇIKIN
Çıkın sözcüğü; geçmişe, çocukluğuma, anılara yolculuk yapmama neden oldu. Zaman zaman anılara yolculuk yapmak, anıözlem (nostalji yerine böyle bir Türkçe sözcük kullandım) yaşamak güzel oluyor. Hem de yol ücretlerinin çok pahalı olduğu bugünlerde, anılara yolculuk yapmak bedava.
Çocukluk ve ergenlik yıllarımda, birçok köy çocuğu gibi ben de kırlarda, ovalarda ve dağlarda çok koyun, kuzu, sığır otlattım. Bazı zamanlarda arkadaşlarla birlikte giderdik, bazı zamanlarda da yalnız giderdim. Nasıl gidersem gideyim, yanımda bir çıkınım olurdu çoğu zaman. Çıkının içinde yufka ekmeği her zaman bulunurdu. Yufka ekmeğinin yanında da katık olarak, bazen biberli tuz, bazen çökelek, bazen de birkaç ceviz olurdu. Hepsi bir arada bulunmazdı.
Yalnız gittiğim günlerde, çıkınıma bir de kitap koyardım. Şiir, öykü ya da roman. Koyunlar, yaramaz karabaş koyuna uyup koşturmazsa; sığırlara da büvelek sineği konup koşturmadığı sürece fazla kıpırdamazlar. Ben de rahatça kitabımı okurdum.
Günümüz çocukları ve gençleri çıkını bilmezler tabi. “Çıkın” deyince, birçoğunun aklına tavuğun İngilizcesi “çikın” gelir sanırım. (chicken’ın okunuşu)
Müfettişlik görevi yaparken, bir edebiyat öğretmeninin, öğrencileri ile birlikte çıkardığı bir okul dergisinde bir fıkra okumuştum ve çok beğenmiştim; “Turizmin yeni yeni gelişmekte olduğu bir sahil köyünde, köylü bir genç, gıda üzerine küçük bir işyeri açar. Şişlere dizilerek ve çevrilerek, bütün olarak pişirilmiş piliç satacaktır. Tabii ki, turistik bir yer olunca, işyerinin adını İngilizce koymak ister. Sözlükten “piliç” sözcüğünün İngilizcesini bulur: “Chicken”. “Çevirme” sözcüğünün de İngilizcesini bulur: “Translate”. Ve ekmek teknesi olacak küçük, mütevazi dükkanının adını levhaya yazar asar: “CHİCKEN TRANSLATE” (PİLİÇ ÇEVİRME). Oysa “translate”in anlamı, bir dilden başka bir dile çevirme demektir.
Sözlükte, sözcükler ölü durumdadırlar. Cümle içerisinde canlılık ve anlam kazanırlar. Bu yüzden çeviri bir uzmanlık ister.
Bu kadar çıkından söz etmişken, 09.07.2021
tarihinde yazdığım; “Köylü Güzeli” adlı şiirimden de bir dörtlük alayım ve konuyu bitireyim dedim;
“Otlatırdın koyun kuzu
Dinlemezdin karı buzu
Çıkınına da koyardın
Ekmeği biberli tuzu”
