İNCELEME - ARAŞTIRMA
Giriş Tarihi : 07-12-2022 17:44   Güncelleme : 08-12-2022 16:17

Her ve Hiç

Yazan: Müslüm Işıklar -HER VE HİÇ

Her ve Hiç

HER VE HİÇ
-HER-

Gündelik yaşamımızda sık kullandığımız bazı kalıp kelimeler vardır. Bu kelimeleri genel olarak farkında olmadan kullanırız. 

Belki gün içerisinde hangi kelimeleri kaç defa sarf ettiğimiz sayılsa bu kalıp kelimelerin sayısının belki de yüzleri bulduğuna şahit olabiliriz. Söz konusu kelimelerden bir tanesi de her kelimesidir. Her şey, herhangi, her halde, herhalde, her durumda, her hâlükârda, her zaman, her yerde gibi örneklerde ve çoğaltılacak bir çok örnekte, bu kısa ama sorun giderici kelimeye rastlarız.

Lisanımızda bu derece etkili olan her sözcüğü, Farsça kökenlidir. Farsça’daki özgün hali har (هر) olan sözcük, dilimizde incelerek her şeklini almıştır. 

Bütün, tamamen gibi anlamlara gelir. İran’ın eski dillerinden olan Avestaca’ya dayanan sözcüğün Avestaca’daki karşılığı ise haurva biçimindedir. 

Bu kelimeyi de içine alan herkes, tüm kişiler; hercai, her yere ait olan, yani vefasız, daldan dala konan; beher de her biri anlamlarına gelir. 

-HİÇ-
Her’in tam tersi anlamını veren hiç sözcüğü de Farsça kökenlidir. Her, kapsam olarak geneli ifade ederken hiç ise olumsuz darlığı tanımlar. Sözcüğün Farsça’daki özgün hali yine hiç (هیچ) veya heç şeklindedir. Ki Anadolu’da bazı yerlerde halen, heç ifadesine rastlanır. Hatta çok konuşan kişiler için ‘here heçe konuşuyor’, yaygın bir deyimdir. 

Her, sıfat olarak kullanılırken hiç, hem zarf hem de isim olarak kullanılıyor. Türk Dil Kurumu’na göre hiç sözcüğünün dört anlamı vardır: 1- Olumsuz yargıda bulunan tümcelerde fiilin manasını pekiştirir. Örn: Hiç konuşma. 2- Soru tümcelerinde belirsiz bir zamanı anlatır. Örn: Hiç futbol maçına gittin mi? 3- Soruya net bir yanıt verilmek istemediğinde söylenir. Örn: Çantada ne var? – Hiç 4- Boş olan bir şey ya da şahıs. Örn 1: Bir hiç uğruna gitti. Örn 2: Artık benim gözümde bir hiçtir o. 

Yine konuşma dilinde, cümledeki yargıyı destekleyici anlamda da kullanıldığı görülür. Örn: Gül gibi kızı kaçırdın. Cevap: Hiççç veya hiç sorma ya!

Manevi anlamda da bu iki sözcüğün zıtlığı üzerinden tanımlamalar yapılır. Her, ismine matuf şekilde her şeyin tamamına sahip olan, bütünün kendisi olan yaratıcıyı, hiç ise her olanın (Yaratanın) istemesi halinde var, istememesi halinde de yok olabilecek olandır. Yani her, Baki olanı, hiç, fani olanı; her, Halik’i, hiç, mahlûku tanımlar. 

Her şeyin gönlünüzce olması, hiçbir şeyin sizi üzmemesi dileğiyle.

Truva Edebiyat Dergisi Truva Edebiyat Dergisi