HALDUN TANER
İstanbul
Doğum Tarihi 16 Mart 1915
Ölüm Tarihi 7 Mayıs 1986
“Kelimelerle uğraşmayın dostlar, bari onlar özgürce yaşasınlar” diyen edebiyatçı oyun yazarı ve birçok tiyatro kurmuş Türk edebiyatının köşe taşlarından biri olan Haldun Taner’i tanıyacağız. Taner'e göre Türk tiyatrosunda birinci amaç insanlara içinde yaşadıkları hayatın aksaklıkları gösterip onları eğitmektir, ikinci amaç da şudur: Kelimelere özgürlük!
Haldun Taner, Son Meclis-i Mebusan İstanbul milletvekili ve Dârülfünun devletler hukuku profesörü Ahmet Selahattin Beyin oğludur. İstanbul, Çemberlitaş’ta dünyaya geldi ve daha çocukken babasını kaybetti. İlerki yıllarda Galatasaray Lisesi’nde okudu (1935).
Devlet tarafından Almanya'daki Heidelberg Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi’ne devam etti. Çok ağır bir tüberküloza yakalanması nedeniyle eğitimini yarıda bırakıp Almanya'dan İstanbul’a dönmek zorunda kaldı. Edebiyatı seviyordu ve bir süre Ankara Radyosu için skeçler yazdı. Biraz zaman kaybetse de 1950 yılında İstanbul Üniversitesi Alman Filolojisi’ni bitirdi. Sanat Tarihi Bölümü’nde asistan oldu.
1950’den sonra İstanbul Edebiyat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü’nde, Tiyatro Okulu’nda yıllarca çok sayıda öğrenci yetiştirdi. Oyun dergisi çıkardı. 1954’te ilk evliliğini yaptı.
Yurtdışındaki eğitimi yarım kalmıştı ama daha sonra iki yıl Viyana’daki Max Reinhardt Tiyatro Akademisi’nde öğrenim gördü. Viyana’daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak çalıştı. 1957’de tekrar Türkiye’ye döndü. Gazetecilik dersleri aldı. Tercüman ve Milliyet gazetelerinde köşe yazıları yazdı.
Haldun Taner 1969'da Münir Özkul ile birlikte Bizim Tiyatro'yu kurdu.
Yine Devekuşu Kabare, Haldun Taner'in öncülüğünde Ahmet Gülhan, Zeki Alasya ve Metin Akpınar tarafından kurulan, 1967-1992 yılları arasında İstanbul'da oyunlar sahneleyen tiyatro topluluğu olarak kuruldu.
Ayrıca TEF Kabare’yi Haldun Taner ve Ahmet Gülhan, 1980'de birlikte kurdular.
Türkiye’deki epik tiyatronun ilk örneği sayılan “Keşanlı Ali Destanı” ile dünyaya açıldı (siyasal amaçlı bir tiyatro düşüncesidir). Bu çalışmalarıyla bir Haldun Taner Tiyatrosu ekolü oluşturdu. “Tuş” adlı öyküsü (1955) ve “Keşanlı Ali Destanı” oyunu aynı adlarla filme alındı. Tercüman'da “Devekuşuna Mektuplar” başlıklı yazılarına başladı. Milliyet'te “Pazar Sohbetleri” başlığıyla sürdürdü. 1976’da ikinci evliliğini yaptı.
New York Herald Tribune” ile “Yeni İstanbul” gazetelerinin düzenlediği uluslararası bir yarışmada “Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu” öyküsüyle birinci oldu. Sait Faik Hikâye Armağanı’nın ilkini “On İkiye Bir Var” ile kazandı. “Sancho’nun Sabah Yürüyüşü” ile Uluslararası Bordighera Mizah Hikâyeleri Ödülü’nü, “Milliyet”teki köşe yazılarıyla Gazeteciler Cemiyeti Fıkra Ödülü’nü de iki kez, “Yalıda Sabah” ile 1983 yılında Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü aldı. Bunca ödül aldıktan sonra onun adına 1987’den beri Haldun Taner Öykü Ödülü verilmektedir. Böyle büyük bir tiyatrocunun adı İstanbul Şehir Tiyatrosu’nun Kadıköy Sahnesi’ne ve Caddebostan’da bir sokağa verildi.
Türkiye’de tiyatronun bir bilim dalı olmasında etkili olan Haldun Taner 2012 yılında İstanbul Üniversitesi Tiyatro Uygulama ve Araştırma Merkezi’ne adı verildi ve bütün yapıtları 100. doğum yıldönümü olan 2015’ten beri Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmaktadır. Ayrıca Kadıköy Belediyesi tarafından Haldun Taner Müze Evi açıldı.
Haldun Taner’in Eserleri:
ÖYKÜ
Yaşasın Demokrasi (1949)
Tuş (1951)
Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu (1953)
Ayışığında Çalışkur (1954)
Onikiye Bir Var (1954)
Konçinalar (1967)
Sancho’nun Sabah Yürüyüşü (1969)
Kızıl Saçlı Amazon (1970)
Yalıda Sabah (1983)
TİYATRO (OYUN)
Günün Adamı-Dışardakiler (1957)
Ve Değirmen Dönerdi (1958)
Fazilet Eczanesi (1960)
Lütfen Dokunmayın (1961)
Huzur Çıkmazı (1962)
Keşanlı Ali Destanı (1964)
Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım (1964)
Zilli Zarife (1966)
Vatan Kurtaran Şaban (1967)
Bu Şehr-i Stanbul Ki (1968)
Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1971)
Astronot Niyazi (1970)
Ha Bu Diyar (1971)
Dün Bugün (1971)
Aşk-u Sevda (1973)
Dev Aynası (1973)
Yâr Bana Bir Eğlence (1974)
Ayışığında Şamata (1977)
Hayırdır İnşallah (1980)
Eşeğin Gölgesi
Haldun Taner Kabare
FIKRA–GEZİ–SÖYLEŞİ
Devekuşuna Mektuplar (1960)
Hak dostum Diye başlayalım Söze (1978)
Düşsem Yollara Yollara (1979)
Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil (1979)
Yaz Boz Tahtası (1982)
Çok Güzelsin Gitme Dur (1983)
Berlin Mektupları (1984)
Koyma Akıl Oyma Akıl (1985)
Önce İnsan Olmak (1987)
***
TRUVA YAYIN GRUBU YOUTUBE KANALIMIZA ABONE OLMAYI UNUTMAYIN...
Logoya tıklayıp Youtube kanalımızı ziyaret edebilir, abone olabilirsiniz
