EFSANE KADIN; CAHİDE SONKU
Geçme ihtimali olan yollara bile kırmızı halı serilen, ayakkabısından şampanya içilen, bütün kıyafetleri Paris ve Londra'dan getirtilen, tarifsiz güzelliği ve oyunculuğu ile gerçek bir efsaneydi o...
Haldun Taner, onu şöyle ifade eder; "Bir kraliçe hayatıydı yaşadığı. Sigarasını altın bir tabakada taşırdı. Onları zümrütlerle süslenmiş çakmaklarla yakar, Kleopatra gibi süt banyosu yapardı."
Türk tiyatro ve sinemasına damgasını vurmuş hatta efsaneleşmiş bir kadını anlatırken, çoğu yazarın; onun yaşadığı bu gösterişli hayat üzerine odaklandığını, talihsiz sonunun bir nevi şımarıklık, hırs ve şöhret anaforuna dayandırdığını görünce üzüldüm desem yeridir...
Bir kadın olarak, onun bu mutsuz sonuna başka bir cepheden bakılması gerektiğini düşünüyorum.
Burada uzun uzadıya biyografisini anlatmaktan ziyade, onun iç dünyasını irdelemenin daha doğru olacağı kanaatindeyim.
1919 yılında Yemen'de doğar. Erkek çocuğuna meraklı olan babası, ablasına “Necdet” ismini koyar. İkinci kızı olunca da bu geleneği bozmaz ve ona "Savaşan" anlamına gelen “Cahide” ismini verir. Ne gariptir ki, isimler bazen kaderimiz olabiliyor galiba...
Hayatı boyunca düzene, geleneklere, erkek dünyasına karşı savaşmış bir kadın doğmuş oluyor böylece...
Aslında, dağılmış bir ailenin çocuğu olarak başlar hayatı. Babası, onları terk ettikten sonra, paşa dedesinin Fatih'teki konağına yerleşirler.
İlk ve ortaokul yılları Fatih'te geçer. Onaltı yaşındayken Darülbedayi'ye (İstanbul Şehir Tiyatroları) girer. Muhsin Ertuğrul'un keşfiyle (ki tüm hayatı boyunca desteği üzerinde olacaktır) oyunculuğa başlar.
Bir süre sonra, Parseh Gevrekyan adında gayrimüslim biriyle beraberliği hoş karşılanmadığından, aşklarını uzun bir zaman gizli yaşarlar. Fakat ne yazık ki, artan dedikodular İstanbul Şehir Tiyatroları’ndan atılmasına karar verilir ancak Muhsin Ertuğrul, buna engel olur.
Belki de, şöhretinin ilk darbesi bu olmuştur onun için... Yaşadığı bu güzel aşktan vazgeçmek zorunda kalır ki, II. Dünya savaşı sonrası çıkarılan “varlık vergisi” sebebiyle Parseh'in mallarına el konulur ve Aşkale'ye gönderilir.
1943 yılında, ünlü tütün kralı İhsan Doruk ile evlenir. Gösterişli hayatı, tüm hızıyla devam etmektedir.
Bu sırada oynadığı her oyun, her film gişe rekorları kırar ve tüm halkın sevgilisi haline gelir.
Sinema tarihçisi Giovanni Scognamillo, onun için şöyle der; "Sonku'nun bırakın Türk tiyatrosundaki yerini, sinemadaki yeri de tartışılmaz. Bir dönemin, bir tarihin, bir sinema anlayışının temsilcisidir o."
Galiba onu anlatan en iyi tarif, bu olsa gerek diye düşünüyorum.
Tütün kralı ile evliliği, bir aldatma vakasıyla son bulur. 1963 yılında kurduğu Sonku Film Şirketi, bir yangın sonucu yanar ve bütün varlığını buraya yatıran Cahide, derin bir bunalıma girer. Bu süreçte, eşiyle yaşadığı krizler, kızı ile arasının açılmasına sebebiyet vermiştir.
Sonrasında Muhsin Ertuğrul, İstanbul Şehir Tiyatroları’nda çalışması için ona sürekli destek verse de, alkol bağımlılığı Cahide'yi çaptan düşürür. Bu durum onu kızından da ayırır.
Alkol, bu hayata katlanmak için son çaredir onun için. Bir süre Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde tedavi görür. Eşlerinin ihanetleri, kızından ayrılmak zorunda kalışı, şirketinin iflas etmesi onu mahvetmiştir.
Kim bilir, belki de çocukluğundan gelen yokluk bilinciyle, zengin erkeklerle yanlış evlilikler yapması ve bir süre sonra bununla yetinmeyip, erkeklerden maddi olarak daha güçlü olma hırsı (ki bunu da kız çocuğu olarak doğup ötelenmesine bağlayabiliriz) onu çok yormuştur.
Bütün bu süreç, onun “Cahide” olarak bir varoluş mücadelesi adeta...
Sonra günlerini ispirto içerek, küflü evlerde geçiren Sonku, belki de koşullar elverseydi alkol şişelerinin dibinde kaybolmayacaktı...
Bir kadın olarak kim bilir kendi içinde ne mücadeleler verdi. Bir savaşçıydı o, normları değiştirendi...
Cahide Sonku, bedeli ağır ödenmiş bir hayat yaşadı. Seçimleriyle; hem yenilginin, hem de zaferin kadını oldu...
Kendisine çizilen kadere meydan okuyan ve aynı zamanda seçtiği yolda, üzerindeki yıldız tozlarını meyhane köşelerinde dökmekten çekinmeyen bir kadındı...
Onun hayatı, yaşadığı seçimlerden dolayı büyük bir "Kaybediş Hikayesi" olarak algılanabilir fakat bence o, başarmış bir kadın olarak gitti buralardan...
Gizemli, soğuk ve çok güzel bir kadındı ama en önemlisi yapayalnız oluşuydu. Belki de şöhretin en büyük bedeliydi bu...
Son günlerinde, Sinema Yazarları Derneği’nin,"Türk Sineması Hizmet Ödülü", Atilla Dorsay tarafından bir Beyoğlu meyhanesinde verilir Sonku'ya. Ödülünü ağlayarak alır ve; “Demek unutulmadım, demek kırk milyon beni unutmadı" der.
Hatırlanıyor olmak ve unutulmamak, şöhretli bir aktris için en önemli şeydi ve o bunu hissederek aramızdan ayrıldı.
19 Mayıs 1981 yılında, Hürriyet gazetesinde çıkan manşet şöyleydi; "Sanat dünyasına adını altın harflerle yazdıran Cahide Sonku, yapayalnız öldü."
Kraliçeler gibi bir hayat, yoluna döşenen halılar, aşçılar, uşaklar, güzelliğine güzellik katan elmaslar, pırlantalar, kürkler onun yaşantısı için sadece buz dağının görünen yüzüydü belki de... İç dünyasında yorgun, naif ve yalnız bir kadın vardı...
O, gösteri sanatları tarihimizin divasıydı ve bence yaşadığı hayat asla bir kaybediş hikayesi değildi.
Aradan geçen bunca yıla rağmen, hala onun adına ödüller veriliyor, kitaplar yazılıyor, belgeseller çekiliyor, araştırmalar yapılıyorsa, başarılmış bir hayat yaşadığının bundan daha güzel bir ispatı olamaz herhalde...
Cahide; kafesinde sıkışıp kalan, baş kaldıramayan, özgürlüğe yeltenip cezalandırılan tüm kadınların sesiydi aslında...
Suskunluk çağının ilk neferi, bir yol göstericiydi o...
Belki de bu güne kadar dinlediğimiz en güzel özgürlük tiradıydı o...
Geriye kalan ise, kulaktan kulağa dolaşan efsane hayatıydı...
Bu topraklardan, bir Cahide Sonku geçti ve biz hala onu o efsunlu haliyle yad ediyoruz ve etmeye de devam edeceğiz sanırım...
Bu bile hala şöhretin doruklarında olduğunu ifade etmiyor mu sizce?..
Huzurla uyu güzel kadın...
Editör: Serhan Poyraz
