HEY İRAHMETLİKLER HEY!
Bugün hanım dedi ki; “Ekmek almaya gitme, size simit yapayım. Ancak evde susam kalmamış, alıp gelirsen yaparım”
“Tamam hanım hemen gidiyorum.” deyip evden çıktım. Hem sabah yürüyüşü yaptım, hem de akşamdan kalan yiyecek kırıntılarını güvercinlere döktüm. Kuşlar kırıntıları yerken öyle mutlu oluyorlar ki. Hele hep birden pırr diye uçuşmaları yok mu! Buca eski pazar yerinde büyükçe bir meydan var, güvercinler, serçe kuşları ve martılar her gün buralarda gezinip duruyorlar. Allah’tan duyarlı insanlar var da, bu sayede kuşların kursaklarına bir şeyler giriyor. Ancak, bazen suları olmuyor. Evden su götürüp orada bulunan kaplara ekliyorum. Bunları yapmak bazılarına boş işler gibi gelebilir fakat bana mutluluk veriyor. Eşim de, her sabah ve akşam civardaki kedilere mama ve su koyar. O da, öyle mutlu olur.
İyi de bunların, başlıkla ne alakası var değil mi? Bakalım ne alakası varmış.
Marketten susam alıp geldim. Hanım hamuru hazırlamış ve şekil veriyordu. "Kavanozu açar mısın" deyince zorlandım ama açtım. Meğer kavanozda evvelki seneden kalan pekmez varmış, atmamış bir kenara koymuş. Biliyorsunuz pekmez ekşiyince kaynatırsanız ekşiliği kaybolur. Simit pekmeze batırılmadan hiç olmaz. Hanıma; “Valla, helal olsun sana, ne iyi etmişsin atmamakla” deyince başladık eskilerden konuşmaya. Ana ve babalarımızın hiçbir şeyi atmadıklarını; “gün gelir lazım olur" dediklerinden konuştuk. Tabii ben durur muyum, hanım bana malzeme vermiş bir kere. Hemen duygularımı yazıya döktüm…
Zaman değiştikçe her şey değişiyor ve ihtiyaçlara çok çabuk ulaşıyoruz. Eskiden, kullanılmayan eşyalar, atılmaz "lazım olur" diye bir kenara konulurdu. Anam, babam derdi ki; “Oğlum, hiçbir şeyi atmayın, gün gelir lazım olur. Sakla samanı, gelir zamanı” Ne kadar da doğru söylemişler. Onların evlenip çoluk çocuğa karıştıkları yıllarda yokluk ve kıtlık olduğu için hiçbir şeyi atmazlarmış. Hatta anam, dökülen saçlarını bile atmazdı. Saçlarını taradığında dökülenleri ufacık yumak yapar bir kenara koyardı. Kendi kendime söylenir dururdum; “Anam da amma eski kafa ya! Saç kılı neye lazım olacaksa?” derdim.
Anam, kış günleri kirmende yün eğirir, yün çorap, yün fanila örerdi. Bazen de adına “örme” dediğimiz kalınca ip örerdi. Eski kazaklardan söktüğü iplerle bahsettiğim saç kıllarını birleştirir örmenin bir ucunu sağ ayağının iki parmağına takıp kendine doğru çekerek birkaç metre uzunluğunda yapardı. Öyle sağlam olurdu ki, kopmak nedir bilmezdi. Hayvanları bir yere çekip götürmek için, yazı, yabandan gelirken otları şelek yapıp bağlamak için eşek arabasıyla taşıdığımız bağ çubukları ve kütükleri bağlamak için ve de biz çocukların bağda, bahçede canı sıkılınca adına “Ilıngaç” dediğimiz salıncak yapmada kullanırlardı.
Kaysı, ceviz ağacına çıkıp dalına örmeyi bağlardım, eşeğin çulunu da ılıngaca koyduk mu Allah be! Sallandıkça keyiflenirdik. Velhasıl bu örme, köylünün, çiftçinin bilumum işleri için birebirdi. Anamın babamın; “Atmayın lazım olur” dedikleri şeylerin, işte böyle şeyler için lazım olduğunu anlardım. Artık, bizler de onların yaşlarındayız. Her ne kadar onlar gibi; "gün gelir lazım olur" mantığıyla yaşamayıp çoğu şeyleri atsak da, yine de onlara hak veriyor, bazı işe yarar şeyleri saklıyorum. Babamın tabiriyle; “Hey gidi irahmetlikler hey!” deyip onları hayırla yad ediyorum.
Şimdilerde; "bir şeye lazım olur" diyen kimse kalmadı. Analarımız gibi örme ören de kalmadı. Ancak hafızamızda onlardan öğrendiğimiz çok şeylerin kaldığını görüyoruz. Mesela, rahmetli babamdan gördüğüm üzere, evde bozulan şeyleri tamir etmeye çalışmam gibi. Mesela, hanımın lazım olur deyip evvelki yılın pekmezini dökmemesi gibi. Yine, yemek artıklarını ve ekmek kırıntılarını atmayıp, kuşlara dökmemi istemesi gibi.
